Aktualności

ZMPD w Brukseli

2016-12-02

Nowe zasady głosowania w Radzie UE osłabiają pozycję Polski

SEKCJA

Nowe zasady głosowania w Radzie UE osłabiają pozycję Polski, a pierwsi mogą przekonać się o tym przewoźnicy przy okazji głosowania nad dyrektywą o delegowaniu pracowników.

„Nicea albo śmierć!” – czy ktoś pamięta jeszcze czego dotyczyło to hasło wypowiedziane przez Jana Rokitę w trakcie prowadzonych kilkanaście lat temu dyskusji nad Konstytucją UE? Okazuje się jednak, że jest ono bardziej aktualne, niż może się niektórym wydawać. Śmierć bynajmniej nam nie grozi, ale tzw. nicejski system głosowania w Radzie UE wkrótce odejdzie do przeszłości.

Aby w pełni zrozumieć ten problem, na początku warto przypomnieć jak działa system decyzyjny w UE. W procesie ustawodawczym kluczowe role odgrywają trzy instytucje, których struktura i funkcje odzwierciedlają wizję współczesnej Europy. Pierwszą z nich jest Komisja Europejska - organ ponadnarodowy, reprezentujący w założeniu interesy całej Wspólnoty i posiadający w praktyce wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej czyli zgłaszania propozycji nowych aktów prawnych. Za ich przyjęcie odpowiadają wspólnie Rada UE i Parlament Europejski, reprezentujące odpowiednio interesy rządów państw członkowskich i obywateli Unii. Tylko w sytuacji przyjęcia danego aktu przez obie ww. instytucje, staje się on obowiązującym prawem. I to właśnie zmiana sposobu podejmowania decyzji przez Radę, z systemu przyjętego przez Traktat z Nicei (2001) na rzecz nowego modelu, przyjętego w Traktacie z Lizbony (2007) stanowi temat naszej analizy.

Inne liczenie głosów

Decyzje podjęte w Lizbonie oznaczają odejście od zasady, w której każdy kraj dysponował określoną z góry liczbą głosów, z czego cztery największe państwa UE - Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy – miały ich po 29, a Polska i Hiszpania zaledwie o dwa mniej. Kwalifikowana większość (najczęściej obowiązująca przy głosowaniu) wynosiła 260 z ogólnej liczby 352 głosów. System lizboński, odchodząc od głosów „krajowych”, zastąpił je tzw. podwójną większością - do podjęcia decyzji potrzebne jest poparcie co najmniej 55 proc. państw członkowskich, reprezentujących co najmniej 65 proc. ludności UE. Nowe zasady faworyzują największe kraje, w tym przede wszystkim Niemcy, na które przypada ok. 16 proc. ludności UE. W przypadku Polski to ok. 7,6 proc. ludności, a dla całej Grupy Wyszehradzkiej współczynnik ten wynosi niecałe 13 proc.! Tymczasem zgodnie z Traktatem z Nicei kraje V4 dysponowały aż 58 głosami (na 92 wymagane do mniejszości blokującej). Zestawienie to pokazuje wyraźnie dysproporcję w sile głosu między największymi, a średnimi i małymi krajami oraz nie pozostawia wątpliwości, że krajom takim jak Polska trudniej jest tworzyć koalicje, próbując przeciwstawić się woli największych graczy.

Tak naprawdę jednak z nicejskim systemem głosowania rozstaliśmy się już znacznie wcześniej bo w dniu 1 listopada 2014 r. To właśnie od tego momentu zaczął obowiązywać system lizboński. W takim razie dalszego rozmawiamy o nim ponownie dzisiaj? Otóż dla wielu krajów UE, w tym oczywiście i dla Polski, nowa metoda liczenia głosów była trudna do zaakceptowania (stąd właśnie słynne „Nicea albo śmierć”). Ostatecznie udało się wynegocjować rozwiązanie przejściowe, zgodnie z którym do końca marca 2017 r., na wniosek któregoś z państw członkowskich głosowanie może odbyć się na starych zasadach. Począwszy od kwietnia 2017 roku owa furtka zostanie ostatecznie zamknięta.

Kompromisy są najlepsze

Analizując przedstawione zasady głosowania należy pamiętać, że większość decyzji w UE podejmowana jest jednak w ramach kompromisów, zawieranych często po długich konsultacjach i negocjacjach. Rzadko dochodzi więc do sytuacji, w której tworzone są koalicje próbujące zablokować dany akt prawny. Jednak nawet świadomość tego, że dany akt można lub nie da się zablokować, wpływa z pewnością na stanowiska negocjacyjne partnerów. Nie można zakładać, iż wszystkie unijne przepisy mają być dla nas niekorzystne i powinniśmy móc je blokować. Równie dobrze Polska może być beneficjentem tego systemu, budując koalicje z największymi graczami europejskimi i przeciwdziałając próbom blokowania przyjmowania aktów prawnych przez kraje z inną wizją rozwoju od naszej. Trzeba także pamiętać, iż choć zdecydowana większość decyzji w Radzie podejmowana jest kwalifikowaną większością głosów, istnieją jednak wyjątki gdzie wymagana jest jednomyślność. Należą do nich tematy dotyczące polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, rozszerzenia UE, budżetu czy spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości.

W 2017 roku głosowania po nowemu

A jakie znaczenie nadchodząca zmiana ma dla polskich przewoźników? Niestety w tym przypadku możemy dostrzec poważne zagrożenia. W przyszłym roku Komisja Europejska przedstawi bowiem propozycje zarówno rewizji dyrektywy o delegowaniu pracowników jak i Pakietu drogowego, w przypadku których interesy krajów starej i nowej Unii są od siebie bardzo rozbieżne i trudno jest znaleźć pole do kompromisu. Oczywiście jak napisałem na początku tego tekstu, Rada UE jest tylko jedną z trzech głównych instytucji zaangażowanych w proces stanowienia unijnego prawa. Dlatego nasze interesy należy bronić także we współpracy z Komisją Europejską oraz na forum Parlamentu Europejskiego.

Z pewnością śmierć nie jest właściwą alternatywą dla „Nicei”, nie ulega jednak wątpliwości, iż brak możliwości skorzystania z tego systemu znaczenie osłabił naszą pozycję negocjacyjną.

Opr. Piotr Szymański

# Tagi użyte w informacji:

Przedstawicielstwo ZMPD w Brukseli, dyrektywa o delegowaniu

MENU

o ZMPD

Aktualności